فهرست مطالب
کبد چرب؛ علائم، علل و درمان
۱۶ مشکلی که نشانه‌ی بیماری کبدی هستند
یکی از رایج ترین بیماری ها در بین ایرانیان، کبد چرب است، آیا می دانید چرا کبد چرب می شود؟ و کبد چرب چه علائمی دارد؟ اصلی ترین علت بروز کبد چرب، تغذیه نامناسب است. امروز با بیماری کبد چرب و راه های جلوگیری و درمان آن آشنا می شویم.
کبد (Liver) دومین عضو بزرگ در بدن انسان و از اعضای مهم بدن است. کبد – به‌اصطلاح صافی بدن است – و تمام مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنیم از کبد (که مثل یک صافی عمل می‌کند) عبور می‌کنند.
کبد عوامل مضر مواد غذایی را می‌گیرد و باعث تصفیه‌ی خون شده و از ورود چربی‌ها، باکتری‌ها، سلول‌های سرطانی، مواد شیمیایی و سلول‌های مرده و ناسالم جلوگیری می‌کند.
در واقع کبد وظیفه‌ی جذب مواد مغذی و همچنین دفع سموم و چربی‌ها و مواد خطرناک از بدن را دارد و این به این معنی است که کبد فاکتورهای مضر مواد غذایی را گرفته و آنها را به‌صورت بدون ضرر وارد سایر سیستم‌های بدن می‌کند.
کبد می تواند به طور طبیعی خود را توسط سلول‌هایی ترمیم و پاک‌سازی کند اما اگر فاکتورهای منفی وارد که وارد کبد می‌شوند بیمار باشند؛ در این کار اختلال رخ می‌دهد.
کبد چرب (fatty liver)
به طور طبیعی در کبد هر انسانی مقداری چربی وجود دارد اما اگر کبد دارای ۵ تا ۱۰ درصد چربی باشد آن‌وقت کبد چرب نامیده می‌شود؛ کبد چرب یک موقعیت مخرب را در بدن ایجاد می‌کند و بدتر اینکه هیچ‌گونه علامت هشداردهنده‌ای در هنگام ابتلا ندارد.
یکی از بیماری‌های شایع در جهان قرن ۲۱ کبد چرب است که در اثر رسوب و تجمع بیش از حد چربی در بافت کبد ایجاد می‌شود و باعث بروز اختلالاتی در فعالیت طبیعی کبد می‌شود و در نتیجه موجب نارسایی کبدی خواهد شد که امروزه بسیاری از افراد به آن مبتلا هستند.
اگر درمان کبد چرب را پیگیری نکنید دچار سیروز کبدی می‌شوید.
کبد چرب یا جگر چرب (fatty liver) در پزشکی حالتی برگشت‌پذیر از تجمع واکوئول‌های چربی در سلول‌های کبدی است که با التهاب کبد مشخص می‌شود؛ این حالت بیشتر در افرادی که الکل مصرف می‌کنند شایع است، ولی در ایران – که متأسفانه ۴۰ درصد مردم مبتلا به آن هستند – این بیماری علل دیگری هم دارد؛ مانند کبد چرب، دیابت، چاقی و سوءتغذیه.
کبد چرب با اشتباهات غذایی ایجاد می‌شود و عوارض شدیدی برای اعضای بدن دارد.
کبد چرب یک بیماری خاموش است و بیشتر مبتلایان به کبد چرب، بعد از دیدن نتایج آزمایش خون متوجه بالا بودن سطح آنزیم‌های کبدی می‌شوند و برای درمان کبد چرب اقدام می‌کنند.
علائم کبد چرب برای همه افراد یکسان نیست، اما بعضی از علائم آن بین افراد مشترک است. با داشتن اطلاعات کامل در مورد علائم کبد چرب، قبل از وخیم شدن بیماری می‌توانید آن را درمان کنید.
در ادامه با تینامو همراه باشید تا نشانههای کبد چرب را بررسی کنیم.
انواع کبد چرب
انواع کبد چرب را باتوجه‌به مصرف یا عدم مصرف الکل دودسته می‌توان تقسیم کرد:
-
کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی
کبد چرب غیرالکلی:
- کبد چرب غیرالکلی ساده( NAFLD)
بیماری کبد چرب غیرالکلی در صورتی رخ می‌دهد که بیش از حد چربی در کبد ایجاد شود؛ در افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند (و یا زیاد مصرف نمی‌کنند) ممکن است در اثر اختلالات بالینی مثل چاقی و اضافه‌وزن، دیابت، سوءتغذیه و یا عوامل دیگری مثلِ کم‌تحرکی یا عدم تحرک، قند خون بالا، و یا هرگونه مقاومت به انسولین، تری گلیسیرید، چربی و… ایجاد شود.
- استئوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
در این نوع از کبد چرب غیرالکلی، چربی کبد التهاب داشته و در حالت‌های پیشرفته ایجاد زخم (اسکار) می‌کند و در وضعیت‌های شدیدتر و پیشرفته‌تر منجر به سیروز و نارسایی کبد می‌شود.
- کبد چرب حاد بارداری (AFLP):
این نوع بسیار نادر بوده و علت بروز آن هنوز دقیقاً مشخص نیست ولی احتمالاً در اثر ترشح هورمون‌های دوران بارداری – که یکی از عوارض مستقیم و شدید بارداری است – به وجود می‌آید.
علایم در سه‌ماهه‌ی سوم بارداری، به شکل تهوع و استفراغ و درد قسمت بالایی سمت راست شکم نمایان می‌شود و در صورت عدم پیگیری و درمان توسط مادر، ممکن است باعث آسیب رسیدن به مادر و رشد جنین شود.
نکته مهم: درصورتی‌که پزشک تشخیص چربی کبد حاد ناشی از بارداری بدهد ممکن است دستور زایمان فوری را صادر کند. درمان مادر تا هفته‌ها بعد از بارداری و تولد ادامه خواهد یافت.
کبد چرب الکلی
کبد چرب الکلی ( AFLD)
مصرف زیاد الکل و سابقه ی زیاد نوشیدن، باعث ایجاد بیماری کبد چرب الکلی می‌شود که نخستین مرحله از بیماری چرب مرتبط با مصرف الکل یا هپاتیت الکلی یا استئوهپاتیت الکلی است.
کبد چرب الکلی از نظر پزشکی به دودسته تقسیم‌بندی می‌شود:
- کبد چرب الکلی ساده ( AFLD):
در بیماری کبد چرب الکلی ساده؛ به علت مصرف زیاد الکل، کبد آسیب‌دیده و توانایی شکستن چربی‌ها را از دست می‌دهد و نهایتاً موجب سیروز کبدی می‌شود.
- استئوهپاتیت الکلی (NASH):
نوعی از چربی کبد ناشی از مصرف الکل که در آن، چربی کبد همراه با التهاب؛ و در حالت‌های پیشرفته ایجاد زخم (اسکار) کرده و در وضعیت‌های شدید و پیشرفته‌تر به سیروز و نارسایی کبد منجر می‌شود.
-
سیروز کبدی (التهاب شدید کبد یا Alcoholic liver disease)
سیروز کبدی یک اختلال فیبروزی و از بین برنده‌ی سلول‌های کبد است که عموماً با مصرف بیش از حد الکل، برخی از داروها و … بروز پیدا می‌کند و باعث ایجاد اختلال در کار کبد شده و ساختمان کبد را به هم می‌ریزد و در نهایت منجر به عدم کارایی کبد (یعنی دفع ضایعات از خون) می‌شود.
سیروز وضعیتی است که در آن سلول‌های کبدی جای خود را به سلول‌های فیبروتیک – که ظاهری مثل زخم دارند – می‌دهند، در این مرحله کبد شانس بسیار کمی برای عملکرد نرمال دارد.
سیروز کبدی انواع مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
۱- صفراوی
۲- قلبی
۳- سوخت‌وسازی (ارثی و دارویی)
۴- کریپتوژنیک و متعاقب ویروسی یا پس از نکروز
۵- الکلی
۶-متفرقه
سیروز اغلب هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارد مگر اینکه آسیب کبد گسترده باشد.
درجه‌بندی کبد چرب
-
درجه یا گرید ۱ (نوع ۱):
مرحله‌ی اولیه و گونه‌ی ساده تر از انواع گریدهای کبد چرب، که به علت خفیف بودن درجه بیماری، باعث اختلال در عملکرد کبد و آسیب رسیدن به آن نمی‌شود؛ اما همچنان نیازمند مدیریت است.
چربی در قسمت خارجی اندام جمع می‌شود اما عملکرد آن را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. در این درجه؛ کبد (ناحیه‌ی فوقانی سمت راست شکم) کمی به لمس حساس شده و ممکن است مقدار کمی درد یا گرما در این ناحیه احساس شود.
-
درجه یا گرید ۲ (نوع ۲):
گونه‌ی متوسط گرید کبد چرب که با درد، تورم و التهاب همراه است و برای جلوگیری از پیشرفت بیماری فرد باید تحت درمان قرار گیرد. این نوع گرید نیازمند مداخله‌ی پزشکی بوده و باید برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، فرد بیمار باید هرچه سریع‌تر دارودرمانی و انجام سایر مراقبت‌های درمانی را شروع کند.
بدون کنترل التهاب، کبد زخم خواهد شد. این بافت‌های زخمی کار بافت سالم را انجام نمی‌دهند بنابراین هرچه زخم بیشتر باشد کارایی کبد کمتر خواهد شد و این مرحله از بیماری “فیبروز کبدی” نام دارد.
اگر مقدار بافت درون کبد از بافت فیبروز (یا مرده) کمتر باشد، سموم در خون و کبد تجمع پیدا می‌کنند و با ادامه‌ی این روند، بافت فیبروزی کبد وسعت یافته و کبد بیشتر در انجام عملکرد طبیعی خود ناتوان خواهد شد.
خطر اصلی در این مرحله‌ی گرید (نوع ۲) این است که زخم (اسکار) می‌تواند جریان خون را به اندام محدود کند و درنتیجه بافت‌های فاقدِ خونِ کافی دچار نکروز (یا بافت‌مردگی Necrosis) می‌شوند – شروع به مردن می‌کنند – اما قبل از رسیدن به نکروز، مرحله‌ی سوم را تجربه خواهید کرد.
بیماری کبد چرب درجه ۱ و درجه ۲ می‌توانند با داروی مناسب کنترل شوند.
کبد می‌تواند با استفاده از داروهای مناسب و تغییر مناسب در سبک زندگی از مرحله ۲ نیز برگشت کند.
-
درجه یا گرید ۳ (نوع ۳):
جدی‌ترین نوع کبد چرب و حالت شدید بیماری که معمولاً با بروز علائم ظاهری کبد چرب همراه است (علائم کبد چرب ظاهر شده و شدیدتر می‌شود) و برای بهبود آن درمان‌های جدی و دارویی لازم است.
در این مرحله، کبد به‌شدت زخم شده و نمی‌تواند خود را بهبود بخشد؛ بااین‌حال، ابتلا به سیروز، مدت طولانی و گاهی چند دهه طول می‌کشد؛ بنابراین، حتی بازهم ممکن است زمان کافی برای اقدام – قبل از شروع بحرانِ ازدست‌دادن کبد – وجود دارد.
در کبد چرب گرید ۳ معمولاً بیماری کبدی علائم ظاهری بیشتری دارد. فرد ناراحتی، حساسیت، درد شدید و همچنین احساس خستگی مداوم خواهد داشت. تورم زیاد کبد ممکن است با فشار آوردن به طحال، باعث ایجاد تورم و درد در طحال هم بشود.
در کبد چرب گرید ۳ ، بیمار به علت کاهش پیداکردن اشتها، با خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری و پر بودن معده خواهد داشت اما با وجود کم خوردن، احساس نفخ می‌کند (به علت تجمع مایعات) که در نتیجه‌ی عملکرد ناصحیح کبد است.
اطراف کبد شما دچار خارش خواهد شد، سفیدی چشمان شما شروع به زرد شدن می‌کند – به این زردی گفته می‌شود – و حتی پوست شما نیز می‌تواند رنگ مایل به زرد به خود بگیرد. رگ‌های شکم از زیرپوست قابل دیدن هستند و شکم متورم خواهد شد. ممکن است حالتی را احساس کنید که انگار یک مار درست در زیرپوست شکمتان وجود دارد.
سیروز کبدی نیز ممکن است در این مرحله اتفاق بیفتد.
عوارض دیگری نیز ممکن است از مرحله‌ی ۳ ناشی شود. در این مرحله بیمار مستعد ابتلا به سرطان کبد خواهد بود. در این مرحله، بسیار مهم است که از ایجاد زخم بیشتر در بافت کبد جلوگیری کنید. بدون کنترل این مرحله، قطعاً در معرض یک وضعیت بدتر قرار خواهید گرفت.
در این حالت، کبد با تجمع مقدار زیادی از چربی روبه‌رو است که در کل کبد گسترش‌یافته است. در این مرحله التهاب کبد اتفاق خواهد افتاد و باعث می‌شود که بقیه‌ی قسمت‌های بدن به کمک کبد بیایند و گردش خون در کبد صورت بگیرد، اما کبد حتی برای پاسخ‌دادن به این کمک بسیار ضعیف شده است.
شریان‌ها و رگ‌ها در حال تلاش برای پمپ کردن مواد مغذی و خارج کردن سموم هستند اما بیماری به مرحله‌ی خطرناکی رسیده است که ممکن است به نقطه‌ای برسد که بیمار ناخودآگاه از هوش برود و تا حد کما یا دیالیز کلیه، پیشرفت کند.
در این مرحله، تغییرات اساسی در رژیم غذایی شدیداً موردنیاز است. مصرف کالری باید به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد زیرا بدن نمی‌تواند غذا را فرآوری کند همین‌طور میزان مصرف پروتئین در رژیم غذایی باید کم باشد زیرا کبد نمی‌تواند پروتئین را رفع کند – کبد چرب گرید ۳ نیاز به بازسازی کبد دارد! –
در این مرحله باید مصرف نمک به‌شدت محدود شود.
-
درجه یا گرید ۴ (نوع ۴):
در این مرحله که مراحل نهایی آسیب کبد است، عملکرد کبد می‌تواند در به‌طورکلی متوقف شود. آسیب در این مرحله فراتر از توانایی کبد برای درمان خودش است.
فیبروز کبدی نیز در این مرحله اتفاق می‌افتد.
نارسایی حاد کبدی طی ۴۸ ساعت سریعاً اتفاق خواهد افتاد. معمولاً این واکنش به‌خاطر وجود یک سم در سیستم بدن شما یا مصرف بیش از حد دارو است اما در صورت مسمومیت با الکل، کبد دچار نقص مزمن خواهد شد که در اکثر موارد فرد را نیازمند به پیوند کبد می‌کند.
با نارسایی کبد، کمبود اشتها، اسهال و کاهش وزن را تجربه خواهید کرد. ازآنجاکه این علائم فقط مختص به بیماری کبد نیستند، افراد ممکن است امکان تشخیص درست را از دست بدهند و به اقدامات درمانی موردنیاز عمل نکنند. ظاهرشدن علائم جسمی تا مراحل حاد بعدی رخ نمی‌دهد پس عاقلانه است که مرتباً با آزمایش خون وضعیت خود را بررسی کنید.
یافتن کبد مناسب برای پیوند و موفقیت در عمل پیوند آن کار ساده‌ای نیست و حتی در صورت موفقیت‌آمیز بودن، عمل جراحی می‌تواند با عوارض بسیاری همراه باشد.
به همین دلیل است که بهبود در طول مراحل ۱ و ۲ اهمیت فراوانی دارد.
روش‌های تشخیص کبد چرب
-
معاینات فیزیکی
از طریق بررسی و معاینه‌ی فیزیکی شکم و بزرگ شدن کبد می‌توان التهاب کبد را تشخیص داد بااین‌حال، ممکن است در برخی موارد علامتی از بزرگ شدن کبد دیده نشود.
مواردی مانند خستگی، کاهش اشتها، مصرف دارو و مکمل را حتماً با پزشک خود درمیان بگذارید.
-
آزمایش خون
میزان و سطح آنزیم‌های کبدی با انجام آزمایش خون بررسی می‌شود. سطح آنزیم‌هایی کبدی در صورت ابتلا به کبد چرب، افزایش می‌یابد؛ اما این قبیل تست‌ها، تشخیص قطعی را نشان نمی‌دهند و بررسی‌های بیشتری برای یافتن علت بروز التهاب در کبد نیاز است.
موارد که در آزمایش خون بررسی می‌شوند:
– شمارش کامل گلبول‌های خون
– آزمایش هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت آ، هپاتیت سی و سایر موارد)
– غربالگری از نظر بیماری سلیاک
– آزمایش قند خون ناشتا
– آزمایش هموگلوبین A1C که قند خون را نشان می‌دهد.
– اندازه‌گیری کلسترول و تری گلیسیرید در خون
-
روش‌های تصویربرداری
اولتراسوند: در صورت مشکوک بودن به بیماری کبدی، این روش جزء اولین روش‌های تشخیصی می‌باشد.
الاستوگرافی گذرا: نوعی سونوگرافی که سفتی کبد را اندازه‌گیری می‌کند – سفتی کبد نشان‌دهنده‌ی فیبروز یا زخم است –
الاستوگرافی با تشدید مغناطیسی: در این روش از ترکیب تصاویر با امواج صوتی برای استفاده می‌شود تا یک تصویر بصری ایجاد شود که سختی بافت‌های بدن را نشان می‌دهد.
سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و MRI نیز از جمله روش‌هایی هستند که به تشخیص وجود چربی در کبد کمک می‌کنند.
نکته: این قبیل تست‌ها میزان و درصد آسیب کبد را نشان نمی‌دهند.
-
بیوپسی (نمونه‌برداری) از بافت کبد
در صورت عدم نتیجه‌گیری از سایر روش‌ها، پزشک ممکن است برداشتن نمونه از بافت کبد (بیوپسی) را توصیه کند. بیوپسی، یکی از بهترین روش‌ها در تعیین شدت بیماری کبدی می‌باشد.
برای انجام بیوپسی، پزشک سوزنی را از طریق دیواره‌ی شکم وارد بافت کبد می‌کند و تکه‌ای کوچکی از بافت کبد را جهت بررسی‌های بیشتر برمی‌دارد. این نمونه بافت برداشته شده، در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا علائم التهاب و زخم بررسی شده و علت بروز بیماری نیز مشخص شود.
علل ایجاد کبد چرب
کبد چرب چگونه در بدن ایجاد می‌شود؟
سبک زندگی امروز، متأسفانه سبب افزایش این بیماری شده است. در حال حاضر ۳۰ تا ۴۰ درصد از بیمارانی که به متخصصان مراجعه می‌کنند به نحوی دچار کبد چرب هستند.
مصرف مواد غذایی نامناسب و عدم فعالیت فیزیکی باتوجه‌به زندگی ماشینی، امروزه از عوامل ابتلا به بیماری کبدی است.
سایر دلایل عبارت‌اند از:
– مصرف مشروبات الکلی (از مهم‌ترین دلایل کبد چرب می‌باشد)
– اضافه‌وزن
– مصرف مواد غذایی چرب ، پرکالری، کم فیبر و همراه با سس فراوان
– مصرف غذاهای کنسروی و غذاهای آماده
– نداشتن فعالیت بدنی سالم یعنی همان ورزش و تحرک مفید (کم‌تحرکی)
– سوءتغذیه و فشارخون بالا
– مصرف داروهایی همچون آسپرین و تتراسایکلین و استامینوفن
– بارداری
علایم بیماری کبد چرب در چه افرادی نمود پیدا می‌کند؟
بیماری کبد چرب در هر سنی ممکن است دیده شود، اما بیشترین شیوع آن بین سنین ۴۰ تا ۶۰ است.
علایم بیماری کبد چرب بیشتر در افراد زیر نمود پیدا می‌کند:
- افراد دیابتی
- افراد چاق
- افرادی با چربی و فشارخون بالا
- افراد دارای چربی اضافی شکم
- افرادی با مصرف داروهایی که باعث رسوب چربی در کبد می‌شوند. به طور مثال استروئید، آسپیرین، ویتامین A، متوتروکسات، آمیودارون و استروژن سنتیک و ازاین‌قبیل داروها.
- کاهش سریع وزن در کسانی که قبلاً چاق بوده‌اند
- افرادی که سوءتغذیه‌ی پروتئینی دارند یا به دلیل چاقی مفرط، جراحی‌های پیوند بای‌پس روده‌ای انجام داده‌اند.
- افرادی با تغذیه‌ی وریدی طولانی‌مدت
در مواردی نیز ممکن است هیچ علت یا بیماری زمینه‌ای برای کبد چرب پیدا نشود.
علائم بیماری کبد چرب چیست؟
کبد چرب یک بیماری بدون علامت است و به‌ویژه در ابتدای بیماری فرد مبتلا هیچ علامتی ندارد.
کبـد چربِ ساده، معمولاً تصادفی کشف می‌شود و ۷۰ تا ۸۰ درصد بیماران مبتلا به آن نشانه‌ای ندارند و حتی ممکن است هنگامی‌که برای بیماری‌های دیگر به پزشک مراجعه می‌کنند، پزشک باتوجه‌به برخی علایم و اتفاقی متوجه کبد چرب آنها شود، در بررسی‌های آزمایش خون آنزیم‌های کبدی مشخص می‌شوند.
گاهی احتمال دارد بیمار، دردهایی را در ناحیه‌ی کبد احساس کند. اگر این مورد مشکوک تشخیص داده شود با استفاده از سونوگرافی و ام‌آرآی چک خواهد شد تا اگر آسیبی وجود دارد بررسی شود.
سونوگرافی، دستگاه‌های فیبر و اسکن نیز برای تشخیص بیماری کاربرد دارند اما نمونه‌برداری از کبد بهترین راه تشخیص دقیق این بیماری، توسط تیم متخصصین خواهد بود.
باتوجه‌به بی‌علامت بودن کبد چرب به طور معمول؛ در صورت پیشرفت این بیماری و پس از سپری شدن چند سال یا حتی چند دهه، بیمار مشکلات مبهمی نظیر موارد زیر را تجربه می‌کند:
- احساس خستگی و بی‌حالی مداوم
- کاهش وزن و اشتها
- حالت تهوع
- ضعف عمومی
- درد در مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
- سردرگمی، مشکل در تمرکز
- گیجی
- خونریزی از بینی
مهم‌ترین نشانه‌هایی که از اختلال در کبدتان خبر می‌دهند
۱۶ نشانه‌ی وجود اختلال در کبد
اگر عملکرد کبد دچار اختلال شود – کبد چرب یا نارسایی کبد (Liver failure) و سیروز یا التهاب شدید کبدی پیشرفت کند – علایم زیر مهم‌ترین نشانه‌هایی است که از وجود این اختلال خبر می‌دهند:
۱- درد شکمی
کبد در سمت راست شکم قرار دارد و بیشترِ محفظه‌ی شکم را پر می‌کند. اگر در یک‌چهارم فوقانی سمت راست شکم احساس سوزش یا درد یا ورم دارید، نشانه‌ی مشکل کبدی است. در صورت ملتهب بودن، می‌توانید آن را حس کنید.
۲- خارش پوست
خارش پوست یکی از نشانههای اولیه‌ی التهاب مجاری صفراوی است. این بیماری مزمن که مجاری صفراوی را در کبد را تخریب می‌کند معمولاً دارای علائم مشهودی نیست، اما خارش پوست یکی از نخستین نشانههای آن است.
اما خارش پوست ممکن است در نتیجه‌ی دلایل دیگری، مانند خشکی پوست نیز شکل بگیرد؛ اما زمانی که به شکل پایدار ادامه می‌یابد، باید دقیق‌تر بررسی شود زیرا می‌تواند نشانه‌ای از وجود سیروز کبدی نیز باشد.
۳- ادرار تیره
یکی از نشانههای آشکار آسیب‌دیدگی کبد رنگ تیره‌ی ادرار است که می‌تواند موجب نگرانی فرد شود. در شرایطی که سطوح بیش از حد بیلی‌روبین در بدن موجب زرد شدن پوست و چشم می‌شود، این ماده می‌تواند موجب تغییر رنگ ادرار نیز شود زیرا کلیه‌ها تلاش می‌کنند آن را از طریق ادرار دفع کنند.
۴- افزایش وزن
اگر با افزایش وزن ناگهانی و بی‌دلیل مواجه شدید، ممکن است کبد در پس این شرایط قرار داشته باشد. افزایش وزن ناخواسته می‌تواند نشانه‌ای از سیروز کبدی باشد.
سیروز کبدی بیماری است که به‌آرامی پیشرفت می‌کند و باعث جایگزینی بافت سالم کبد با بافت زخمی (اسکار)، مسدود شدن جریان خون در کبد و ناتوانی کبد در ارائه‌ی عملکرد درست می‌شود.
۵- کاهش وزن
کاهش وزن ناگهانی نیز می‌تواند یکی از نشانههای آسیب‌دیدگی کبد باشد. کاهش وزن ناخواسته می‌تواند نشانه‌ای از سیروز کبدی و همچنین هپاتیت C و یا عفونتی ویروسی باشد که به التهاب در کبد منجر می‌شود.
۶- بی‌اشتهایی
یکی دیگر از نشانههای شایع آسیب کبد ازدست‌دادن اشتها است و عدم احساس گرسنگی چیزی است که باید زنگ هشدار را برای شما به صدا درآورد.
۷- درد مفصلی
درد مفصلی مانند درد آرتریت (تورم و حساس‌شدگی یک یا تعدادی از مفاصل)، حالت تهوع، استفراغ، خستگی و ازدست‌دادن اشتها؛ همه از علائم مرتبط با بیماری کبد به‌ویژه هپاتیت خودایمنی است – هپاتیت خودایمنی بیماری است که طی آن سیستم ایمنی به‌اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های کبد حمله می‌کند و در زنان شایع‌تر است-
۸- قرمز شدن کف دست‌ها
قرمز شدن کف دست‌ها نیز می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کبد چرب غیرالکلی باشد.
۹- کبود شدن قسمت‌های از پوست
با افزایش وزن، ممکن است قسمت‌های مختلف بدن دچار کبودی شود زیرا پوست نازک‌تر می‌شود اما اگر دلیلی برای کبودی‌های روی بدن خود ندارید، این ممکن است نشانه‌ای از آسیب کبدی باشد.
کبد ناسالم نمی‌تواند خون را به‌درستی تسویه کند و در نتیجه خون لخته می‌شود؛ این نوع لختگی شبیه کبودی‌های بزرگی در قسمت‌های مختلف بدن ظاهر می‌شود.
۱۰- خشکی چشم یا خشکی دهان
دلایل مختلفی، از جمله سن یا مصرف داروهای مختلف، می‌توانند علت خشکی چشم یا دهان باشند، اما این شرایط می‌تواند به دلیل جدی‌تری نیز اتفاق بیافتد. التهاب مجاری صفراوی اولیه، یکی از دلایل شناخته‌شده‌ی خشکی چشم یا دهان و همچنین از علائم اولیه ی بیماری کبد است.
۱۱- احساس سردرگمی
بیماری کبدی می‌تواند باعث تراکم مس در خون و مغز شود که به سردرگمی شبیه آلزایمر می‌انجامد. این نوع سردرگمی مربوط می‌شود به مرحله‌ی پیشرفته‌ی بیماری کبدی که شاید تنها علامتی از بیماری باشد که فرد تجربه می‌کند.
انسفالوپاتی کبدی به واسطه‌ی نارسایی کبد در توانایی درک انسان نیز اختلال ایجاد می‌کند. این شرایط می‌تواند فرد را درباره‌ی چیزهایی که در حالت عادی برایش مسئله‌ساز نبوده دچار سردرگمی و گیجی کند.
۱۲- تحلیل عضله
بیش از حد بزرگ شدن شکم، قوزک پای متورم یا دست‌ها و پاهای لاغر و ضعیف، می‌توانند به دلیل عدم تعادل مایعات براثر بیماری کبدی، به وجود بیاید.
این تحلیل رفتن عضلات می‌توانند حتی در بالای گونه و اطراف گیجگاه نیز خود را نشان بدهند. این نشانه‌ی پیشرفته‌ی بیماری کبدی است.
۱۳- مشکلات حافظه
اگر حافظه‌ی شما اخیراً به‌شدت دچار مشکل شده است، ممکن است دچار نارسایی کبد شده باشید. در نارسایی کبد، این اندام نمی‌تواند سموم را به‌خوبی از خون حذف کند و این شرایط می‌تواند باعث تجمع سموم در مغز شود که انسفالوپاتی کبدی نام دارد.
متأسفانه یکی از نتایج این شرایط، ازدست‌دادن حافظه است.
۱۴- زردی پوست یا چشم (یرقان)
زرد شدن بخش سفیدچشم‌ها یا پوست به واسطه‌ی سطوح بالای بیلی‌روبین (رنگ‌دانه‌ای زرد که توسط کبد ترشح می‌شود) در بدن رخ می‌دهد این حالت می‌تواند ترسناک باشد. یک کبد سالم مشکلی برای دفع بیلی‌روبین ندارد، اما کبد بیمار اجازه‌ی متراکم شدنِ بیلی‌روبین در خون را می‌دهد که به زردرنگ شدن پوست و چشم منجر می‌شود. این شرایط به نام زردی یا یرقان شناخته می‌شود.
ادرار پررنگ و مدفوع کم‌رنگ نیز از علائم یرقان است و این تغییر رنگ می‌تواند نشانه‌ای از آسیب‌دیدگی کبد به واسطه‌ی دلایل مختلف، مانند سیروز یا هپاتیت B باشد.
۱۵- لرز دائمی
احساس لرز دائمی که استفاده از چند پتو هم باعث بهبودی آن نشود، می‌تواند نشانه‌ای از کلستاز (Cholestasis) طی بیماری کبد باشد. این شرایط به‌خاطر کاهش یافتن جریان صفرا یا توقف کامل آن از کبد رخ می‌دهد.
۱۶- اختلال در خواب
دلایل مختلفی می‌توانند موجب بر هم خوردن الگوی خواب شما شوند، سیروز کبدی نیز یکی از مواردی است که می‌تواند خواب شبانه را مختل کند.
بیمار علاوه بر موارد فوق گاهی با علایم زیر نیز مواجه می‌شود:
- احساس خستگی مزمن
- ضعف عمومی بدن
- حالت تهوع
- کبد بزرگ شده
- تیره شدن رنگ پوست یا ظاهرشدن خال‌ها یا لک‌های قهوه‌ای صورت (خال‌های
کبدی)
- بوی بددهان
- کهیر و حساسیت‌های پوستی
- تعرق بیش از اندازه
- بوی نامطبوع و زننده‌ی بدن
- حلقه‌های تیره‌ی زیر چشم
- حساسیت چشم که با قرمزی، تورم و خارش چشم همراه است
- آکنه دوران بزرگسالی – جوش‌های قرمز اطراف بینی، گونه‌ها و چانه-
- جوش صورت که معمولاً تا روی گردن یا زیربغل رخ می‌دهد
- سرخ شدن صورت یا افزایش تعداد رگ‌های خونی صورت (مویرگ‌ها/ رگ‌ها)
- سردرد، سرگیجه و در مواردی تنگی نفس
- پرشدن شکم از آب
راه‌های درمان کبد چرب
۱- دارودرمانی
درمان دارویی قطعی برای کبد چرب وجود ندارد.
بیماری کبد چرب را بیماری خاموش می‌نامند. در اکثر مواقع هیچ علامت و نشانه‌ای از بروز بیماری و یا علایم بیماری کبد چرب در انسان دیده نمی‌شود.
طی بررسی به‌عمل‌آمده تقریباً از هر ۵ مورد، یک نفر حالت التهابی‌تر بیماری (کبد چرب پیشرفته) را داراست که استئاتوهپاتیت غیرالکلی نام دارد. استئاتوهپاتیت می‌تواند تبدیل به سیروز و سرطان کبد شود.
افراد مبتلا به کبد چرب مبتلا باید زیر نظر پزشکان متخصص، روند پیشرفت بیماری را خود را محدود و کنترل کنند. داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می‌کنند، مانند متفورمین و یا مصرف ویتامین E به‌اندازه (با دوز ۴۰۰ میلی‌گرم) و با مشورت با پزشک می‌تواند مانند داروی کمکی برای کبد چرب عمل کنند ولی نمی‌توان آنها را به‌عنوان دارویی که ازبین‌برنده‌ی این بیماری است، تلقی کرد.
افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت؛ باید با مراجعه به پزشک متخصص تحت معاینه و انجام آزمایشات کامل قرار گیرند. کنترل دیابت و چربی خون در بیماران مبتلا به کبد چرب نقش کمک‌کننده‌ای در بهبودی این بیماری دارند.
می‌توان با کنترل اختلالاتی که زمینه‌ساز ابتلا به کبد چرب هستند روند این بیماری را بهبود بخشید. آگاه باشید که درمان کبد چرب دارویی ندارد و خلاص شدن از این بیماری فقط و فقط به خودتان بستگی دارد.
ورزش روزانه، کاهش وزن، عدم استفاده از غذاهای چرب و پرکالری و مصرف مرتب میوه سبزیجات تازه و غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان؛ راه‌حل‌های اصلی برای درمان کبد چرب هستند.
از مصرف خودسرانه‌ی دارو و بدون مشورت با پزشک؛ جدا خودداری کنید
۲- طب سوزنی:
طب سوزنی برای تسکین دادن برخی از ناراحتی‌ها، مانند خستگی که ناشی از سیروز کبدی است، مفید می‌باشد.
نقاط طب سوزنی زیادی برای درمان سیروز وجود دارد اما آنها بسته به علایم و نشانههای بالینی خاص، مورداستفاده قرار می‌گیرند.
طب سوزنی خود را باید توسط یک متخصص انجام دهید.
۳- تغییر سبک زندگی
سبک زندگی هر شخصی مختص به خود اوست و رفتارهایش بر اساس همان سبک شکل می‌گیرد. مثلاً فردی را در نظر بگیرید که به‌سلامت خود اهمیت می‌دهد. این فرد برای حفظ سلامتی خود چه کاری انجام می‌دهد؟ چه سبک زندگی را انتخاب می‌کند؟ چه جنبه‌هایی از زندگی را برای افزایش سلامت خود تغییر می‌دهد؟
رعایت سبک زندگی درست؛ داشتن رژیم غذایی مناسب به‌خصوص رژیم غذای حاوی میوه و سبزی تازه، غذاهای کم‌چرب، مصرف سیر و پیاز، چغندر، کلم و … ترک مخدرات و نوشیدنی‌های الکلی و حفظ تحرک دائمی در کنار داشتن تغذیه‌ی سالم موجب می‌شود در کاهش وزن هم موفق‌تر باشیم.
همه می‌دانیم که بی‌تحرکی خطرات زیادی به دنبال دارد اما با انجام چند حرکت خیلی ساده مثل حرکات موزون، بشین پاشو، حلقه زدن، درجازدن و.. می‌توانید جلوی بی‌تحرکی را تا حد زیادی بگیرید.
مبارزه با بی‌تحرکی قدم مهمی در افزایش قوای بدن و تقویت سیستم ایمنی است و از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.
بیشتر افرادی که می‌خواهند کبد چرب خود را درمان کنند، باید وزن خود را در محدوده‌ی سالم حفظ کرده یا اگر اضافه‌وزن دارند مقداری وزن کم کنند، تحرک بیشتری داشته باشند، غذاهای مناسب بخورند، برای حفظ سلامت کبد دست‌های خود را بشویند و به طور مرتب ورزش‌کردن را در برنامه‌ی خود قرار دهند.
۴– ورزش
یکی از مؤثرترین کارها برای درمان کبد چرب و ازبین‌بردن عوامل ایجادکننده‌ی آن (چاقی، بی‌تحرکی یا کم‌تحرکی و..)، ورزش است. فعالیت مداوم (حداقل ۵ بار در هفته و هر بار ۲۰ دقیقه پیاده‌روی یا دویدن آهسته) بسیار مفید است.
بنا بر توصیه‌ی پزشکان که افراد مبتلا به کبد چرب باید روزانه ۲۰ دقیقه یا یک روز در میان ۱ ساعت فعالیت‌های ورزشی داشته باشند.
برای تأثیرگذاری بیشتر، ورزش باید جزء برنامه روتین روزمره‌ی خود قرار بدهید. اگر افراد به دلیل مشکلات اسکلتی-عضلانی قادر به ورزش طولانی نیستند؛ لازم نیست حتماً ۲۰ دقیقه یا یک ساعت به طور مداوم ورزش کنند؛ ۲ تا ۱۰ دقیقه یا ۴ تا ۱۵ دقیقه ورزش‌کردن هم کفایت می‌کند.
برای درمان بیماری کبد چرب و کاهش وزن به طور هم‌زمان، فرد می‌بایست پیاده‌روی سریع داشته باشد تا به بدن فشار آمده و عرق کند. برای دوری ابتلا به کبد چرب، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم داشته باشید.
به یاد داشته باشید همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
۵- کاهش وزن
علت کبد چرب ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد چاقی یک عامل خطر برای وقوع این بیماری باشد. کاهش ۵ تا ۱۰ درصد از وزن کلی بدن می‌تواند باعث کاهش التهاب کبد و تجمع چربی اطراف اعضای بدن شود اما به این نکته توجه داشته باشید که کاهش وزن باید آرام‌آرام پیش رود؛ به طور مثال، هر هفته یک یا نیم کیلوگرم کاهش وزن مناسب است.
کاهش وزن ناگهانی و زیاد در کوتاه‌مدت باعث بدتر شدن بیماری می‌شود.
۷- پرهیز غذایی
برای مقابله با بیماری کبد چرب و کمک به افراد مبتلا به این بیماری، پرهیز غذایی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
همان‌طور که گفتیم برای ازبین‌بردن چربی کبد و ریکاوری آن باید رژیم غذایی اصلاح شود؛ از سبزیجات بیشتر استفاده کنید و رژیم سالم، متعادل و کم قند را در پیش بگیرید. افراد مبتلا به هر نوع بیماری کبدی، نباید الکل مصرف کنند.
پرهیز غذایی و رعایت نکته‌های زیر از ابتلا به بیماری کبد چرب پیشگیری می‌کند و به بیماران مبتلا به کبد چرب کمک می‌کند تا راحت‌تر به با آن مقابله کنند:
– افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم آنها
– پرهیز از مصرف چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها
– درمان چربی خون
– درمان کامل دیابت
– مصرف ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و تن
– مصرف گردو، بذر کتان، شاهدانه، روغن زیتون، آجیل، مصرف ویتامین، فولیک‌اسید، منگنز و سلنیوم
– مصرف روزانه یک گرم مکمل روغن ماهی
– محدودکردن چربی‌های مضر و خودداری از مصرف چربی‌های اشباع شده
– مصرف غذاهای دریایی، مرغ، گوشت بدون چربی و پروتئین‌های گیاهی، میوه (حداکثر ۳ واحد در روز) ، سبزیجات، غلات کامل و برنج قهوه‌ای
– عدم مصرف شیرینی‌های آماده
– عدم مصرف نوشیدنی‌های قندی
– استفاده از روغن کانولا و زیتون
– مصرف آب‌لیمو ترش در آب داغ (البته این روش برای افرادی که مشکل معده دارند توصیه نمی‌شود)
– مصرف آب‌میوه‌ها و آب سبزیجات بدون افزودن قند که جزو نوشیدنی‌های سالم هستند و برای کبد بسیار مفیدند.
– ترک نوشیدن الکل
– خودداری از مصرف مواد غذایی فریز شده – زودپز شده – ترشیجات – رب – سس‌ها – نمک زیاد – چای پررنگ – فست‌فودها – آب همراه غذا – دوغ همراه غذا – تنقلات شور – روغن‌های سرخ‌کردنی – لبنیات پرچرب.
غذاهای مفید برای کبد چرب
افزودن غذاهای مفید به رژیم غذایی یکی از راه‌های کنترل بیماری کبد چرب است. در اینجا به ۷ ماده‌ی غذایی اشاره می‌کنیم که می‌توانند به‌سلامت کبد شما کمک کرده و از بروز عوارض کبدی جلوگیری نمایند:
۱- قهوه: به کاهش آنزیم‌های غیرطبیعی کبد کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به کبد چرب که قهوه می‌نوشند، آسیب کبدی کمتری نسبت به بقیه مبتلایان دارند. به نظر می‌رسد که کافئین میزان آنزیم‌های غیرطبیعی کبد را در افرادی که در معرض بیماری‌های کبدی هستند را کاهش می‌دهد.
۲- سبزیجات: کلم بروکلی به جلوگیری از تجمع چربی در کبد کمک می‌کند. علاوه بر این خوردن سبزیجات با برگ‌های سبز تیره مانند اسفناج، کلم بروکسل و کلم‌پیچ نیز می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.
کلروفیل ماده‌ای است که در این سبزیجات به مقدار فراوان یافت می‌شود، مکمل‌های کلروفیل نیز ممکن است کمک‌کننده باشند. میوه‌ها و سبزیجات قدرت این را دارند که کبد را تمیز کنند.
۳- ماهی و غذاهای دریایی: ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، ماهی‌تن و ماهی قزل‌آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ به بهبود سطح چربی کبد کمک کرده و باعث کاهش التهاب آن می‌شوند.
۴- جو دوسر: کربوهیدرات‌های غلات کامل، مانند آرد جو دوسر به بدن انرژی می‌دهند. فیبر موجود در آنها نیز با ایجاد احساس سیری به کاهش اشتها و درنتیجه کاهش وزن کمک می‌کند.
۵- گردو: گردو به‌خاطرداشتن مقدار زیادی اسید چرب امگا ۳ باعث کاهش التهاب، کاهش کلسترول و افزایش چربی مفید خون می‌شود.
۶- پروتئین سویا: پروتئین سویا نیز باعث کاهش تجمع چربی در کبد می‌شوند. پروتئین سویا حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام ایزوفلاون است که باعث بهبود حساسیت به انسولین و کاهش سطح چربی در بدن می‌شود.
غذاهای مضر برای کبد چرب
برای جلوگیری از ابتلا به بیماری کبدی، پرهیز غذایی بسیار مهم است به‌خصوص برای افراد مبتلا به کبد چرب مهم است که از مصرف برخی غذاها خودداری کرده یا مصرف آنها را محدود کنند:
۱- شکر: باعث افزایش سطح قند خون می‌شود و می‌تواند باعث افزایش چربی در کبد شود. تولیدکنندگان اغلب به آب‌نبات، بستنی و نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و آب‌میوه و… شکر اضافه می‌کنند.
این قندهای اضافه شده در غذاهای بسته‌بندی شده، کالاهای پخته شده و حتی قهوه و چای صنعتی نیز وجود دارند. پرهیز از مصرف قندهای دیگر مانند فروکتوز و شربت ذرت نیز می‌تواند در به‌حداقل‌رساندن چربی کبد کمک کند.
۲- الکل: الکل شایع‌ترین علت بیماری کبد چرب است. الکل روی کبد تأثیر می‌گذارد؛ در بیماری کبد چرب و سایر بیماری‌های کبدی مانند سیروز نقش زیادی دارد. فرد مبتلا به بیماری کبد چرب باید مصرف الکل را به طور کامل حذف کند.
۳- غلات فراوری شده: غلات فرآوری شده و تصفیه شده، در نان سفید، ماکارونی سفید و برنج سفید وجود دارند. تولیدکنندگان، فیبر موجود در این دانه‌های بسیار فرآوری شده را حذف کرده‌اند که می‌توانند با تجزیه‌ی بدن، قند خون را افزایش دهند.
کسانی که غلات تصفیه شده کمتری مصرف می‌کنند، خطر سندرم متابولیک کمتری دارند. به‌راحتی می‌توان غلات تصفیه شده را با سیب‌زمینی، حبوبات یا گیاهانی مانند گندم سبوس‌دار و غلات سبوس‌دار جایگزین کرد.
۴- غذاهای سرخ شده یا شور: غذای سرخ شده یا شور باعث اضافه‌وزن و افزایش دریافت کالری می‌شوند. چاقی از دلایل عمده‌ی بیماری کبد چرب است. افزودن ادویه، آب‌لیموی تازه و گیاهان اضافی به یک وعده‌ی غذایی، راهی عالی برای طعم دادن به غذاها بدون افزودن نمک است.
می‌توان از پخته کردن یا بخارپز کردن به‌جای سرخ کردن غذاها استفاده کرد
۵- گوشت: دریافت چربی اشباع شده مثل مصرف گوشت‌هایی با چربی بالاتر مانند گوشت قرمز گاوی، باعث افزایش میزان چربی در اطراف اندام‌ها از جمله کبد می‌شوند.
گوشت بدون چربی، ماهی، میگو و بوقلمون جایگزین‌های مناسبی هستند چون کلسترول کمتری دارند همین‌طور ماهی‌های غیر پرورشی چرب بهترین انتخاب است زیرا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است.
۸- درمان چربی خون بدن
بیماری چربی خون وضعیتی است که در آن میزان چربی یا لیپوپروتئین (پروتئین‌های حامل چربی) موجود در خون بیمار به طور غیرعادی بالا است.
لیپید‌ها (چربی‌ها) جزء مهمی از بدن انسان محسوب می‌شود. برای تشکیل سلول‌های جدید وجود این ذرات، حیاتی است و بدن ما از این ذرات به‌عنوان منبعی برای تولید انرژی استفاده می‌کند اما درصورتی‌که میزان چربی خون به‌صورت غیرعادی بالا برود، برای سلامتی شخص خطرناک خواهد شد.
چربی خون بالا یک وضعیت مزمن است اما در بسیاری موارد از طریق رژیم غذایی سالم و تمرین منظم، قابل برگشت است.
با مصرف مواد زیر نیز می‌توانید تا حد ممکن چربی خون خود را درمان کنید:
– مصرف چربی‌های مفید یا چربی‌های اشباع نشده مانند روغن زیتون، روغن کانولا،
روغن آفتاب‌گردان، روغن بادام‌زمینی و روغن کنجد
– مصرف آویشن، سیاه دانه، سبزیجات، زنجبیل، عناب، سماق، چای سبز
– مصرف آووکادو، زیتون و خشکبار (بادام، بادام‌زمینی، فندق و…)
– مصرف داروهایی (البته با صلاح دید پزشک) نظیر استاتین‌ها (آتورواستاتین، سیمواستاتین، فلوواستاتین، لووستاتین) نیاسین (ویتامین B3) رزین‌های صفراوی (کلستیرامین، کلستیپول و کلسولام) ، اسید فیبریک‌ها (ژمفیبروزیل، کلوفیبرات و فنوفیبرات)
۹- درمان کامل دیابت
به افزایش قند خون و عبور آن از حد مجاز میزان تعیین شده در بدن، دیابت گفته می‌شود. این روند افزایشی قند خون، سوخت‌وساز گلوکز را در بدن کاهش می‌دهد.
عوامل خطرساز برای ابتلا به دیابت نوع ۲ و کبد چرب، بسیار مختلف هستند، اما بالا بودن سطح قند خون، همواره زمینه‌ساز ابتلا به هر دو بیماری است.
در افراد مبتلا به دیابت، کبد نمی‌تواند قند را به گلیکوژن تبدیل کند و یا در مواقع لزوم آن را به شکل گلوکز به جریان خون وارد کند.
میزان شیوع سرطان کبد در افراد مبتلا به دیابت چهار برابر بیشتر است.
راه‌های خانگی درمان دیابت:
– مصرف بامیه. بامیه گیاهی است که می‌تواند به‌شدت به کاهش چربی و قند خون بدن کمک کند. بامیه دارای مقدار بالایی از فیبر، ویتامین c، فولات (اسیدفولیک) و محتوای فنلی است. مهم‌ترین موضوعی که باعث خاصیت چربی‌سوزی و ضد قند بودن بامیه می‌شود، وجود آنتی‌اکسیدان در آن است.
– مصرف ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و تن
– مصرف گردو، بذر کتان، شاهدانه، روغن زیتون، آجیل
– مصرف ویتامین، فولیک‌اسید، منگنز و سلنیوم
– مصرف روزانه یک گرم مکمل روغن ماهی
– محدودکردن چربی‌های مضر و خودداری از مصرف چربی‌های اشباع شده
– مصرف غذاهای دریایی، مرغ، گوشت بدون چربی و پروتئین‌های گیاهی
– مصرف میوه (حداکثر ۳ واحد در روز) و سبزیجات
– مصرف غلات کامل و برنج قهوه‌ای
– عدم مصرف شیرینی‌های آماده
– عدم مصرف نوشیدنی‌های قندی
– استفاده کمتر از شکر و نمک: مصرف این دو ماده موجب تشدید بیماری کبد
چرب می‌شود.
۱۰- درمان خانگی کبد چرب
- سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات برای کنترل و کاهش چربی کبد بسیار مفیدند. برخی از آنها را نام می‌بریم:
انواع کلم، چغندر، رزماری، آووکادو، سیب سبز، گریپ‌فروت و دارابی، پاپایا، آرتیشو (کنگر فرنگی)، موز، گردو، بادام‌زمینی، بادام تلخ، عناب، خربزه و طالبی.
- گیاه خار مریم ((Milk Thistle :
گیاه خار مریم برای سلامت قلب بسیار مفید بوده و با کاهش التهاب و پاک‌سازی خون و جلوگیری از آسیب فشار اکسیداتیو در شریان‌ها، به پایین آمدن سطح کلسترول خون کمک می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف خار مریم به‌خصوص برای بیماران دیابتی که از چربی خون بالا رنج می‌برند، مفید است. این گیاه برای افراد مبتلا به بیماری‌های کبد مرتبط با الکل مفید است.
خار مریم به شکل عصاره‌ی مایع، کپسول و تنتور در دسترس است.
گیاه خار مریم برای افرادی که از مشکلاتی مانند واریسال خونی یا آسیت به‌خاطر سیروز رنج می‌برند، مناسب نیست
گیاه خار مریم برای افرادی با سابقه‌ی بیماری‌های وابسته به هورمون، توصیه نمی‌شود.
- سکنجبین عنصلی:
سکنجبین عنصلی را (که همان پیاز دشتی و پیاز موش است و عرب‌ها به آن عنصل می‌گویند) در سکنجبین می‌جوشانند و آب آن را صاف‌کرده و روزی یک الی دو قاشق پلوخوری به فاصله ۱۲ ساعت مصرف می‌کنند.
- دانه‌های پاپایا:
دانه‌های تازه‌ی پاپایا را امتحان کنید؛ ۱ قاشق عصاره‌ی آن را به ۱۰ قطره عصاره‌ی لیمو اضافه کنید.
به مدت ۱ ماه یک یا دو بار در روز، از آن بنوشید.
- زنجبیل:
برخی از درمانگران معتقدند، نوشیدن دمنوش زنجبیل به شیوه‌ی طبیعی درمان در کنترل بیماری‌های کبد به‌ویژه کبد چرب است.
نوشیدن دمنوش زنجبیل می‌تواند به کاهش جذب چربی در اطراف کبد کمک کرده و مانع از ابتلای افراد مستعد، به این بیماری شود.
مصرف دمنوش زنجبیل یا ماست کم‌چرب حاوی زنجبیل، به‌ویژه در وعده‌هایی که غذای چرب خورده‌اید بسیار اهمیت دارد. برای این منظور می‌توانید یک‌تکه زنجبیل را درون یک کاسه ماست رنده کرده و آن را بعد از وعده‌های غذایی میل کنید.
استفاده از زنجبیل ۲ تا ۳ بار در هفته، می‌تواند از خواص درمانی آن در افزایش میزان متابولیسم و سوخت‌وساز بدن و کاهش جذب چربی‌ها بهره‌مند شود.
- پاپریکا (Paprika):
پاپریکا نوعی ادویه است که از آسیاب فلفل خشک شده (به‌عنوان‌مثال فلفل‌دلمه‌ای و فلفل تند) تهیه می‌شود. با اینکه بیماری کبد چرب در طب نوین درمان اختصاصی ندارد اما استفاده از پاپریکا، حتی کبد چرب گرید ۳ را هم به‌سادگی درمان می‌کند. پاپریکا اختصاصاً جهت درمان کبد چرب در نظر گرفته شده و عملکرد بسیار موفقی هم داشته است.
- لیمو
لیمو سرشار از ویتامین C بوده و به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان، نقش مؤثری در هضم و جذب مواد مفید در بدن داشته و قابلیت زیادی در پیشگیری و درمان کبد چرب ایفا می‌کند. مصرف روزانه‌ی آب‌لیمو (به دلیل داشتن خواص اسیدی آن)، سلول‌های چرب کبد را سم‌زدایی می‌کند.
نوشیدن یک لیوان آب با عصاره‌ی یک لیموترش تازه، در آغاز روز می‌تواند بهترین دارو برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب باشد.
- زردچوبه
زردچوبه یک ادویه‌ی پرطرف‌دار با خاصیت درمانی است. به‌تازگی محققان دانشگاه «سنت لوئیس» از تأثیر زردچوبه در افراد چاقی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند خبر داده‌اند. بر اساس این تحقیقات، افرادی که از زردچوبه به‌عنوان یک چاشنی در برنامه روزانه‌ی خود استفاده می‌کنند کبد مقاوم‌تری در برابر ابتلا به بیماری کبد چرب دارند و احتمال ذخیره شدن ذرات چربی در کبد آنها کمتر است.
محققان به مردم توصیه می‌کنند مصرف زردچوبه را به‌عنوان یک ادویه‌ی مؤثر و درمانگر در برنامه‌ی هفتگی و حتی روزانه‌ی خود بگنجانند.
زردچوبه کبد را از سموم تصفیه کرده و کورکومین زردچوبه موجب سوختن چربی‌های بدن می‌شود و از سلول‌های کبد، چربی را کاهش داده و دفع می‌کند.
- سیر و پیاز:
هر دو ماده حاوی سولفور هستند و با آسیب‌هایی که رادیکال‌های آزاد در کبد ایجاد می‌کند، مقابله می‌کنند و روند رشد سلول‌های جدید کبد را افزایش می‌دهند.
- میوه‌ی توت:
توت یک منبع سرشار از آنتی‌اکسیدان است، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این میوه به ترمیم بافت‌های کبد کمک می‌کند. برای پاک‌سازی و دفع چربی موجود در کبد چرب، توت مصرف کنید.
توت یک میوه فصلی است و در چهارفصل در بازار موجود نیست، بنابراین می‌توانید از میوه‌ی خشک‌شده‌ی توت هم استفاده کنید. میوه‌های خشک طبیعی و ارگانیک، تمام خواص موجود در میوه‌ی تازه را دارا می‌باشند.
- سرکه‌ی سیب
سرکه‌ی سیب طبیعی، یکی از بهترین روش‌های گیاهی برای درمان کبد چرب است. سرکه سیب کمک می‌کند چربی انباشته شده در داخل و اطراف کبد از بین برود. همچنین باعث کاهش وزن شما می‌شود.
یک قاشق‌چای‌خوری سرکه‌ی سیب را در یک لیون آب گرم ریخته و در صورت تمایل به آن عسل اضافه کنید. قبل و بعد از غذا آن را مصرف کنید. این کار را برای چند ماه انجام دهید.
- خاکشیر (Descurainia sophia):
شربت خاکشیر یک انتخاب مناسب برای کاهش وزن، کاهش حرارت بدن و از همه مهم‌تر پاک‌سازی خون و کبد است. برای تهیه‌ی آن کافی است مقداری خاکشیر را جوشانده و با عرق کاسنی، آب‌لیمو یا قطعات لیموترش ترکیب کنید؛ بهتر است برای سلامت بیشتر این نوشیدنی، از هیچ‌گونه قندی استفاده نکنید اما اگر به داشتن طعم شیرین علاقه‌مندید، مقداری از عسل به نوشیدنی خاکشیر اضافه کنید.
بهتر است این معجون را به‌صورت ناشتا مصرف کنید اما می‌توانید در طول روز (به جز زمان ناهار و شام) نیز از آن استفاده کنید.
- چای سبز (green-tea):
نوشیدن چای سبز یا استفاده از عصاره‌ی آن تأثیر زیادی در پیشگیری از تجمع و رسوب چربی‌ها در اطراف کبد دارد، ضمن آنکه می‌تواند به تسریع روند درمانی کبد چرب نیز کمک کند.
درمانگران چینی باور دارند نوشیدن این چای گیاهی به‌صورت مستمر می‌تواند از ابتلا به سرطان کبد نیز جلوگیری کند.
افرادی که احتمال و استعداد ابتلا به این بیماری در آنها زیاد است مانند افراد چاق و کم‌تحرک، می‌توانند با گنجاندن چای سبز در رژیم غذایی روزانه‌ی خود از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنند، به‌شرط آنکه در کنار نوشیدن چای سبز، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه را در برنامه‌ی غذایی خود بگنجانند.
- عرقیات گیاهی بنوشید
عرق گیاهی شاه تره، خارشتر و کاسنی از جمله داروهای گیاهی مؤثر در کنترل و درمان کبد چرب به شمار می‌آیند. این نوشیدنی‌های گیاهی ازآنجاکه طبعی سرد و تر دارند، موجب کاهش میزان کلسترول خون شده و درعین‌حال به پاک‌سازی کبد و بدن از سموم و مواد زائد هم کمک می‌کنند.
به اعتقاد درمانگران، نوشیدن یک تا ۲ لیوان از یکی از عرقیات شاه تره، کاسنی و خارشتر یا ترکیبی از آنها می‌تواند تأثیر زیادی در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کبدی به‌ویژه کبد چرب و سیروز کبدی داشته باشد و احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را به صفر برساند.
کلام آخر
کبد چرب که متأسفانه در چند دهه‌ی اخیر شیوع زیادی پیدا کرده است، می‌تواند سلامتی بدن را به خطر بیندازد. علایم بیماری کبد چرب جز در موارد شدید بروز نمی‌یابد و بیماری در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارد. این بیماری در هر سنی حتی در کودکان نیز ممکن است بروز پیدا کند.
خوشبختانه اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود و نسبت به درمان و رفع آن اقدام گردد، خیلی خوب قابل برگشت و بهبودی است.
توصیه‌های غذایی و خانگی را برای کنترل و درمان کبد چرب تا حد ممکن جدی گرفته و رعایت کنید. با داشتن یک رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و شاید مصرف مکمل‌ها (زیر نظر پزشک)؛ می‌توان چربی اضافی کبد را کاهش داده و خطر پیشرفت آن را به بیماری جدی‌تر کبدی کاهش داد.
باتوجه‌به اینکه علائم کبد چرب، دیر بروز داده می‌شوند، با چکاپ و بررسی منظم می‌توانید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.
اگر نشانههای کبد چرب را مشاهده کردید، برای تشخیص دقیق‌تر حتماً به پزشک مراجعه نمایید.