یائسگی و ۷ راهکار بهبود علائم یائسگی در زنان

یائسگی چیست؟

علائم یائسگی در زنان کدام اند

یائسگی یا منوپوز (Menopause) یکی از دوره‌های طبیعی در زندگی زنان است که به دلیل اتمام تخمک زن، دیگر تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود و در نتیجه قاعدگی برای همیشه متوقف خواهد شد و به همین دلیل دیگر زن قادر به حاملگی و بچه‌دارشدن نخواهد بود.

یائسگی معمولاً در سنین ۴۹ تا ۵۲ سالگی آغاز می‌شود (ولی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد). در این زمان تخمدان‌ها به میزان کمتری هورمون‌های زنانه – بخصوص استروژن – را ترشح کرده و سبب بروز علائم یائسگی می‌شوند.

در ابتدا عادت  ماهیانه نامرتب شده و سپس به طور کامل قطع می‌شود. زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه نداشته باشند، یائسه محسوب می‌شوند.

یائسگی یک سری تغییرات جسمی و روحی به همراه دارد؛ برخی از علائمی که با یائسگی به وجود می‌آید مانند گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اضطراب و بی‌خوابی در ابتدای یائسگی شدت بیشتری دارند ولی باگذشت زمان بهبود می‌یابند.

یائسگی معمولاً به‌تدریج اتفاق می‌افتد؛ چند سال قبل از یائسگی ممکن است قاعدگی نامنظم شود این نامنظم بودن به معنای این است که خونریزی بیشتر یا کمتری اتفاق می‌افتد.

یائسگی در ایران بین ۵۰ تا ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد.

به طور معمولی تخم‌گذاری بین ۴۰ تا ۴۵ سالگی خاتمه می‌یابد و از آن به بعد گهگاهی تخمک آزاد می‌شود (به همین دلیل شاهد حاملگی‌های اندکی در این سنین تا حدود ۵۰ سالگی هستیم).

همان‌طور که بلوغ تدریجی است، یائسگی نیز روندی تدریجی دارد. خاتمه یافتن تدریجی دوران باروری زنان باعث می‌شود که بدن آنها کم‌کم به تغییرات فیزیولوژیک دوران یائسگی عادت کنند در غیر این صورت با قطع ناگهانی ترشح هورمون‌ها چه‌بسا اعضای بدن دچار شوک شوند و عوارض مرگباری به وجود آورند.

دوران یائسگی یکی از ایام مهم زندگی بانوان است. این روزها بالارفتن سطح امید به زندگی و افزایش سطح بهداشت، زنان در دوران یائسگی می‌توانند هنوز از لحاظ اجتماعی فعال و مفید باشند.

 

یائسگی زودرس

بدترین اتفاقی که برای یک بانو از لحاظ روحی و چه از لحاظ هورمونی می‌تواند اتفاق بیفتد یائسگی زودرس است که با سیکل نامنظم شروع شده و عوارض جبران‌ناپذیری دارد.

یائسگی زودرس به حالتی گفته می‌شود که قبل از سن ۴۰ سالگی فعالیت‌های تخمدان‌ها متوقف می‌شود (اگر این اتفاق بل از ۳۰ سالگی بیفتد باید بررسی‌های کروموزومی صورت بگیرد).

حدود یک درصد از زنان قبل از ۴۰ سالگی یائسه می‌شوند که به آن یائسگی زودرس  یا نارسایی زودرس تخمدان گفته می‌شود.

علل یائسگی زودرس

• سابقه خانوادگی

• مشکلات ژنتیکی

• بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس و آرتریت روماتوئید

• بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت

• بیماری‌های عفونی مانند اوریون، سل لگنی

• سابقه شیمی درمانی و پرتودرمانی

• سابقه جراحی لگنی

• استعمال دخانیات

وقتی خانمی یائسه می‌شود عادت ماهیانه‌ی او متوقف می‌شود و در آزمایش‌های هورمونی مقدار دو هورمون  اصلی PSH و LH بالا می‌رود.

حدود ۱ الی ۴ درصد جمعیت زنان با این مشکل مواجه‌اند و طبعاً با این  اتفاق امکان بارداری دیگر وجود نخواهد داشت.

معمولاً هر تخمدان از زمان جنینی ذخیره‌ای از تخمک‌ها را در خود دارد که بعد از بلوغ هر ماه یک و گاهی دو و در مواردی نادر ۳ یا بیشتر تخمک به مرحله بلوغ و آمادگی برای لقاح و بارداری می‌رسد؛ یائسگی یعنی این ذخیره به پایان رسیده است!

در مواردی نادر حدود ۶ الی ۸ درصد از زنانی که در آزمایش‌ها یائسگی زودرسشان مسجل شده است ممکن است بتوانند تا مدتی توانایی بارداری داشته باشند.

 

علائم یائسگی زودرس

• قاعدگی نامنظم (قطع پریودی)
• احساس گرما و گرگرفتگی
• تعریق شبانه
• اختلالات شبانه
• اختلالات خواب
• تغییرات خلقی
• کاهش میل جنسی
• خشکی واژن
• تکرر ادرار
• کاهش و ناتوانی در دقت و تمرکز

گاهی بعضی از بیماری‌ها مانند دیابت و دریافت اشعه به دنبال سرطان‌ها، می‌تواند روند یائسگی را تسریع کند.

هیچ دارو یا روشی برای به تعویق انداختن زمان یائسگی وجود ندارد اما اگر خانم یائسه شود تحت شرایطی خاص و تحت‌نظر پزشک متخصص و با قبول ریسک‌های مختلف، می‌تواند با داروهایی سیکل قاعدگی را برقرار کند.

با اینکه تاکنون راهی برای پیشگیری از یائسگی زودرس شناخته نشده است اما می‌توان به کمک برخی از روش‌های کمکی، علائم آن را کاهش داد. اقدامات زیر به کاهش علائم یائسگی زودرس کمک می‌کنند:

• داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها سبزی‌ها لبنیات
• کاهش مصرف قند و چربی کافئین الکل
• خودداری از استعمال دخانیات
• انجام ورزش و فعالیت‌های بدنی منظم (ورزش‌های تقویت‌کننده‌ی عضلات کف لگن از جمله ورزش کگل)
• استفاده از لوبریکانت هنگام رابطه جنسی
• هورمون‌درمانی در صورت صلاحدید متخصص

 

علائم یائسگی در زنان

علائم دوران یائسگی

• گرگرفتگی

• خستگی

• مشکلات خواب و اشکال در خواب و بی‌خوابی به دلیل تعریق شبانه ممکن است خوابیدن دچار مشکل شود

• پریودهای نامنظم

• اضافه‌وزن

• تغییرات خلق‌وخو (در زنان یائسه احتمال ابتلا به افسردگی بیشتر از بقیه زنان است و این مسئله بسیار جدی تر از تغییرات خلقی است)

• خشکی واژن و درد حین رابطه جنسی

• ازبین‌رفتن میل جنسی (تغییرات هورمونی یائسگی می‌تواند انگیزه‌ی جنسی را تحت‌تأثیر قرار دهد)

• نازک و شکننده شدن موها

• احساس لرز کردن

راهکارهایی برای بهبود علائم یائسگی در زنان

کیفیت زندگی این قشر از جامعه – که قشر بزرگی از جامعه را تشکیل می‌دهند – مسئله بسیار مهمی است.

۱- رفع مشکلات جنسی و خشکی واژن

یکی از مسائل مهم در دوران یائسگی خشکی واژن و مشکلات زناشویی است. سعی کنید ناراحتی‌های واژنی خود را کاهش دهید.

برای درمان خشکی واژن – بسته به‌شدت خشکی و علائم بیماری – راهکارهایی وجود دارد:

• کرم‌های نرم‌کننده و روان‌کننده‌های واژن که بر پایه آب هستند، مثل ژل K-Y و روان‌کننده‌ها و مرطوب‌کننده‌های فاقد گلیسیرین
• داروهای هورمونی
• لیزردرمانی و RF واژینال
• کربوکسی‌تراپی PRP واژن
• حفظ فعالیت‌های جنسی زیرا باعث افزایش جریان خون به واژن می‌شود

۲– داشتن خواب کافی

۳- انجام تکنیک‌های آرام‌سازی (یوگا مدیتیشن و…)

۴- عدم استعمال دخانیات

۵-  ورزش‌کردن و انجام حرکات ورزشی مناسب

۶– رفع گرگرفتگی با اجتناب از مصرف ادویه‌های تند کاهش مصرف قهوه نوشیدن چند لیوان آب، رفتن به‌جای خنک، شناسایی محرک‌های گرگرفتگی و دوری از آنها

۷- داشتن تغذیه درست و مناسب

تغذیه در دوران یائسگی

یائسگی از زمان‌های حساس در زندگی یک خانم بشمار می‌آید و علاوه بر مسائل پزشکی باید به تغذیه درست در این دوره توجه  خاص شود.

۱- مصرف کلسیم کافی (استفاده روزانه ۲ تا ۴ واحد به میزان ۱۲۰۰ میلی‌گرم از غذاهای غنی از کلسیم)

۲- توجه به مصرف آهن در رژیم غذایی (کمتر از ۷ درصد از کل کالری روزانه باید چربی اشباع باشد)

۳- محدودیت در مصرف غذاهای پرچرب

۴- افزایش استفاده از امگا ۳

۵- دریافت فیبر کافی از غذاها (دریافت حداقل روزانه ۲۱ گرم فیبر در دوران)

 

تغذیه در دوران یائسگی

در این سن حجم ماهیچه‌ها رو به کاهش است، نرمش و ورزش و افزایش مصرف پروتئین‌ها کمک‌کننده است. تخم‌مرغ، کره بادام‌زمینی، لبنیات، بروکلی، لوبیا، اسفناج و ماهی سرشار از پروتئین هستند.

با افزایش سن و کاهش متابولیسم و افزایش وزن داریم؛ فیبر باید در رژیم غذایی افزایش یابد زیرا فواید زیادی دارد؛ فرد دیرتر گرسنه می‌شود و احتمال چاقی کمتر خواهد شد و شانس ابتلا به سرطان مشکلات قلبی و سکته قلبی کاهش می‌یابد.

با افزایش سن، شانس ابتلا به پوکی‌استخوان افزایش می‌یابد و مصرف کلسیم ویتامین D در این دوره، این احتمال را کاهش می‌دهند.

سویا و محصولات سویا مانند آجیل سویا و شیر سویا به دلیل اینکه به طور طبیعی حاوی فیتواستروژن است می‌تواند حتی جایگزین هورمون‌درمانی در این دوره (یائسگی) باشد.

دانه کتان و روغن آن به دلیل دارابودن مقادیر زیادی اسیدهای چرب امگا ۳ و لیگنان‌ها، نقش مهمی در تنظیم استروژن خون دارند.

 

کلام آخر

یائسگی بیماری نیست بلکه تنها دورانی طبیعی از چرخه‌ی زندگی زن‌هاست.

به یاد داشته باشید  که غذای خوب و مناسب به‌اندازه‌ی کافی بخورید و ورزش کنید. رژیم غذایی مغذی و ورزش منظم باعث قوی تر شدن استخوان‌ها می‌شود.

منظم به پزشک مراجعه کنید.

چک اپ دوره‌ای در این دوران بسیار ضروری است.