فهرست مطالب
شب ادراری کودکان
شب ادراری چیست؟
شب ادراری، شایع‌ترین نوع اختلال دفع است.
شب ادراری کودک یعنی زمانی که کودک شب‌ها – ناخواسته – رختخواب خود را خیس می‌کند.
در شب ادراری کودک مقصر نیست و هنگام مواجه شدن با ملافه‌ی خیس او نباید او را سرزنش کنید.
حدود ۱۲ % از کودکان هفت تا نه‌ساله مرتباً شب‌ها در رختخواب خود ادرار می‌کنند و تعداد اندکی از کودکان (۲ ـ ۱.۵ %) تا دوران نوجوانی و بزرگسالی همچنان دچار این مشکل هستند.
شب ادراری کودکان ممکن است رفتاری هدفمند باشد یا نباشد!
شب ادراری کودکان تشخیص داده نمی‌شود مگر اینکه کودک ۵ سال یا بزرگ‌تر باشد (به‌طورکلی، شب ادراری قبل از ۵ سالگی موضوع نگران‌کننده‌ای نیست).
چه عواملی باعث شب ادراری کودکان می‌شوند؟
عوامل زیادی ممکن است در ایجاد شب ادراری کودکان دخیل باشند. ترشح غیرارادی یا غیرعمدی ادرار ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- یک مثانه کوچک
- عفونت‌های مداوم دستگاه ادراری
- استرس شدید
- تأخیر رشدی که در آموزش توالت کردن اختلال ایجاد می‌کند
شب ادراری ارادی یا عمدی ممکن است با سایر اختلالات روانی از جمله اختلالات رفتاری یا اختلالات عاطفی مانند اضطراب همراه باشد. به نظر می رسد شب ادراری کودکان در خانواده های آنها از قبل ها دیده می شده که نشان دهنده این است که تمایل به این اختلال ممکن است ارثی باشد (از والدین به فرزند، به ویژه از طرف پدر منتقل می شود).
علاوه بر این، آموزش توالت رفتن به صورت اجباری یا شروع آن در زمانی که کودک خیلی کوچک است ممکن است عاملی در ایجاد اختلال شب ادراری کودکان باشد ( اگرچه تحقیقات کمی برای نتیجه‌گیری در مورد نقش آموزش توالت و ایجاد شب ادراری وجود دارد).
کودکان مبتلا به شب ادراری اغلب به‌عنوان افرادی که به‌شدت می‌خوابند و هنگام نیاز به تخلیه ادرار – یا زمانی که مثانه‌هایشان پر است – از خواب بیدار نمی‌شوند، توصیف می‌شوند.
شب ادراری کودکان چقدر شایع است؟
شب ادراری یک مشکل رایج در دوران کودکی است
برآوردها حاکی از آن است که ۷ درصد از پسران و ۳ درصد از دختران ۵ساله به شب ادراری مبتلا هستند. این اعداد تا سن ۱۰ سالگی به ۳ درصد از پسران و ۲ درصد از دختران کاهش می‌یابد.
بیشتر کودکان در سنین نوجوانی از این مشکل پیشی می‌گیرند و تنها حدود ۱ درصد از مردان و کمتر از ۱ درصد از زنان به این اختلال در سن ۱۸ سالگی مبتلا می‌شوند.
شب ادراری کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا، پزشک یک سابقه پزشکی می‌گیرد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا هرگونه اختلال پزشکی را که ممکن است باعث ترشح ادرار شود (که بی‌اختیاری ادراری نامیده می‌شود)، رد کند.
آزمایشات آزمایشگاهی نیز ممکن است انجام شود، مانند آزمایش ادرار و آزمایش خون برای اندازه‌گیری قند خون، هورمون‌ها و عملکرد کلیه، شرایط فیزیکی که می‌تواند منجر به بی‌اختیاری شود مانند دیابت، عفونت، یا نقص عملکردی یا ساختاری است که باعث انسداد در دستگاه ادراری می‌شود.
شب ادراری کودکان همچنین ممکن است با داروهای خاصی همراه باشد که به‌عنوان یک عارضه جانبی می‌تواند باعث سردرگمی یا تغییر در رفتار شود.
اگر علت فیزیکی پیدا نشود، پزشک تشخیص شب ادراری کودک را بر اساس علائم و رفتارهای فعلی کودک انجام می‌دهد.
شب ادراری کودکان چگونه درمان می‌شود؟
ممکن است برای موارد خفیف شب ادراری کودکان نیازی به درمان نباشد، زیرا اکثر کودکان مبتلا به این بیماری در سن خاصی خودبه‌خود درمان می‌شوند.
دانستن زمان شروع درمان دشوار است، زیرا نمی‌توان سِیر علائم شب ادراری کودکان و اینکه چه زمانی کودک به‌سادگی از این بیماری پیشی می‌گیرد را پیش‌بینی کرد.
برخی از عواملی که هنگام تصمیم‌گیری برای شروع درمان باید در نظر گرفته شود این است که آیا عزت‌نفس کودک تحت‌تأثیر خیس کردن قرار می‌گیرد یا خیر و آیا شب ادراری باعث اختلال در عملکرد می‌شود یا خیر، مثلاً باعث می‌شود کودک از رفتن به خواب با دوستانش خودداری کند.
هنگامی که از درمان شب ادراری کودکان استفاده می‌شود؛ درمان باهدف تغییر رفتار، اغلب توصیه می‌شود.
رفتاردرمانی در بیش از ۷۵ درصد بیماران مؤثر بوده است.
رفتاردرمانی شب ادراری کودکان:
۱- هشدارها: استفاده از یک سیستم هشدار که هنگام خیس شدن تخت زنگ می‌زند، می‌تواند به کودک کمک کند تا یاد بگیرد که در شب به احساسات مثانه پاسخ دهد.
اکثر تحقیقات در مورد شب ادراری کودکان، استفاده از هشدارهای ادرار را به عنوان موثرترین درمان دانسته و از ان حمایت می کنند. هشدارهای ادرار در حال حاضر تنها راه درمانِ مرتبط با بهبود مداوم است.
اکثر تحقیقات در مورد شب ادراری کودکان، استفاده از هشدارهای ادرار را به‌عنوان مؤثرترین درمان دانسته و از آن حمایت می‌کنند. هشدارهای ادرار در حال حاضر تنها راه درمانِ مرتبط با بهبود مداوم است.
۲- تمرین مثانه: این تکنیک از سفرهای برنامه‌ریزی شده منظم به دستشویی با فواصل زمانی فزاینده استفاده می‌کند تا به کودک کمک کند تا به نگه‌داشتن ادرار برای مدت طولانی تری عادت کند.
تمرین مثانه معمولاً به‌عنوان بخشی از برنامه درمان شب ادراری کودکان استفاده می‌شود.
۳- پاداش‌ها: شامل ارائه یک سری پاداش‌های کوچک، در زمانی که کودک به کنترل مثانه دست می‌یابد، است.
۴- دارودرمانی: داروها برای درمان شب ادراری کودکان در دسترس هستند، اما معمولاً فقط در صورتی استفاده می‌شوند که این اختلال در عملکرد کودک اختلال ایجاد کند و معمولاً برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود.
ممکن است از داروها برای کاهش میزان ادرار تولید شده توسط کلیه‌ها یا کمک به افزایش ظرفیت مثانه استفاده شوند.
داروهایی که معمولاً برای شب ادراری کودکان مورداستفاده قرار می‌گیرند:
- شامل دسموپرسین استات (DDAVP) که بر تولید ادرار کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد.
- ایمی پرامین (توفرانیل)، یک داروی ضدافسردگی که برای درمان شب ادراری نیز مفید است.
نکته: درحالی‌که داروها می‌توانند برای مدیریت علائم شب ادراری کودکان مفید باشند، پس از قطع آنها، کودک معمولاً دوباره شروع به خیس کردن خود می‌کند.
هنگام انتخاب دارو برای کودکان، عوارض جانبی و هزینه آن باید در نظر گرفته شود.
داروها ممکن است به بهبود عملکرد کودک کمک کنند تا زمانی که درمان‌های رفتاری شروع به کار کنند.
چشم‌انداز کودکان مبتلا به شب ادراری چیست؟
اکثر کودکان مبتلا به شب ادراری تا زمانی که به سنین نوجوانی خود می رسند از این اختلال رها می‌شوند، با نرخ درمان خود به خودی ۱۲ تا ۱۵ درصد در سال. فقط تعداد کمی، حدود ۱٪، همچنان تا بزرگسالی مشکل دارند.
آیا می‌توان از شب ادراری کودکان پیشگیری کرد؟
ممکن است نتوان از همه موارد شب ادراری جلوگیری کرد – به‌ویژه مواردی که مربوط به مشکلات آناتومی کودک است – اما ارزیابی کودک توسط متخصص اطفال به‌محض ظاهرشدن علائم، ممکن است به کاهش مشکلات مرتبط با این بیماری کمک کند.
مثبت بودن و صبور بودن با کودک در طول آموزش توالت ممکن است به جلوگیری از ایجاد نگرش منفی در مورداستفاده از توالت کمک کند.