فهرست مطالب
فلسفه سفره هفت‌سین ایرانی
نوروز یکی از کهن‌ترین و زیباترین جشن‌های به‌جامانده از دوران باستان در ایران است که آداب‌ورسوم فراوانی دارد. گستردن سفره هفت‌سین یکی از کهن‌ترین و زیباترین مراسم نوروزی ایرانیان است.
مردم ایران امروز هم‌سفره هفت‌سین را با عشق و علاقه چـند ســاعــت مانــده به زمان تـــحویل ســـــال نو آمـــاده می‌کنند و از مواد خوراکی که ابتدای آن‌ها با سین آغاز می‌شود در این سفره زیبا می‌گذارند. در هنگام تحویل سال همه اعضای خانواده دور سفره هفت‌سین می‌نشینند و این آیین باستانی را دورهم جشن گرفته و برای سال جدید آرزو و دعاهای خود را زمزمه می‌کنند.
و اما چرا هفت‌سین؟
عدد هفت همیشه برای ایرانیان مورداحترام بوده است. در فارسی باستان عدد ۷ “آمرداد” گفته می‌شود که به معنی جاودانه است. مواد موجود در سفره هفت‌سین هم نشان‌دهنده تداوم زندگی و جاودانگی است.
برخی می‌گویند هفت‌سین، نمادی از هفت دانه گیاهی است که در زمان ایرانیان باستان با آن سبزه نوروز را تهیه می‌کردند و آن هفت دانه عبارت بودند از: جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم
پیشینیان ما، ۱۰ روز قبل از نوروز از این هفت دانه سبزه می‌پروراندند و بر سر در خانه‌هایشان می‌نهادند. هرکدام از این دانه‌ها که سبزتر و پربارتر می‌شد، آن را نشان پرمحصولی آن دانه می‌دانستند و ازاین‌جهت این عدد را نشانی از فال نیک و خوش‌یمنی تلقی می‌کردند.
پهن کردن سفرهٔ نوروزی در ایران آداب و رسوم خاصی دارد و روی سفره اجزای دیگری به‌ویژه آینه، شمع، و آب نیز حضور دارند. از دیگر اجزای سفرهٔ امروزی می‌شود از ماهی و تخم مرغ رنگ‌شده یاد کرد.
سین‌های هفت‌سین
سین‌های سفره نوروزی هرکدام با فلسفه و معنای خاص خودشان بر سر سفره قرار می‌گیرند و نویدبخش سال جدید هستند.
مواد سفره هفت‌سین باید دارای ۵ ویژگی‌ها باشند که عبارت است از:
۱ – پارسی بودن نام آن‌ها. عناصری بانام‌های عربی و بیگانه در سفره هفت‌سین جایگاهی ندارند.
۲- نامشان با حرف سین آغاز شود.
۳ – ریشه گیاهی داشته باشند.
۴ – قابل‌خوردن باشند.
۵ – نام آن‌ها ترکیبی نباشد مثل سبزی‌پلو یا سیرترشی و …
در هفت‌سین پارسی انار هم که نشانه باروری و عشق بوده در سفره قرار دارد. همچنین پیشینیان ما سیب سرخ را درون ظرف آب زلال می‌گذاشتند تا عشق و باروری پاینده بماند پس بهتر است ما نیز این آیین خود را حفظ کنیم.
اجزای سفره هفت‌سین و نماد آن‌ها
سیر نمادی از اهورامزدا. سیر از اجزای سفره هفت‌سین است که نماد میکروب‌زدایی و پاکیزگی و سلامت بدن و همچنین زدودن چشم زخم است. زرتشتیان به‌این‌علت سیر بر سفره هفت‌سین می‌گذاشتند زیرا معتقد بودند بوی سیر دیوان را می‌گریزاند. آن‌ها پوست سیر را می‌کنند و سپس آن را بر سفره می‌گذارند.
کاشت زیبای ۵سبزه عید
سبزه و یا سبزی نمادی از پیوند انسان و طبیعت نمادی از فصل رویشی نو و فرشته اردیبهشت
سیب نمادی از پاکی، فرشته، زن و باروری. سیب، نمادی از تندرستی و زیبایی بوده که ایرانیان آن را برای حفظ سلامتی اعضای خانه‌بر سر سفره قرار می‌دهند.
سنجد نمادی از دل‌بستگی و فرشته خورداد. سنجد یکی دیگر از اجزای سفره نوروزی است که عطر برگ و شکوفه‌های آن محرک عشق و مهر و نماد زایندگی، عشق و دلباختگی است.
سرکه نمادی از جاودانگی و خدای امرداد. سرکه نیز مانند سیر برای پاکی محیط، زدودن آلودگی و باطل کردن سحر و جادو بر سر سفره قرار می‌گرفت.
سمنو نمادی از خواربار و فرشته شهریور. سمنو از جوانه‌های تازه‌رسیده گندم تهیه می‌شود و نماد زایش و باروری گیاهان و فراوانی خوراک و غذاهای خوب و پرنیرو است.
سماق نمادی از باران و خدای بهمن. سماق از اجزای سفره هفت‌سین و نماد عشق مهر و پیوند دل‌ها می‌باشد.
سفره هفت‌سین اجزای دیگری دارد که عبارت‌اند از:
- سکه که نمادی از خیروبرکت و درآمد است
- تخم‌مرغ نماد زایش و آفرینش و نشانه‌ای از نطفه و نژاد
- آینه و شمعدان نماد روشنایی و نور
- آب و ماهی نماد برکت در زندگی
- شیرینی، آجیل، شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ، میوه بیدمشک و … ازجمله دیگر موادی هستند که بر اساس آداب‌ورسوم هر منطقه در سفره هفت‌سین گذاشته می‌شوند.
سفره هفت‌سین بهانه‌ای است تا به هوای آن بعد از یک سال دغدغه و کار، بعد از یک سال شاید دور بودن از جمع صمیمی خانواده، ساعاتی مانده به لحظه سال‌تحویل و نو شدن، همراه با خانواده در کنار آن بنشینیم و به اجزای آن نگاه کنیم و شاید یادمان بیاید زندگی زیباتر از آن چیزی که ما برای خودمان رقم زدیم جریان دارد…
در گذشته های دور، بسیاری از خانواده‌ها سالی فقط یکبار می‌توانستند پلو بخورند و آن هم شب نوروز بود. شب نوروز، همه مردم یا اکثراً پلو یا چلو خورشت می‌خوردند. این پلو نوروزی را برای فقرا، سلمانی (آرایشگر) و حمامی (مسئول آتش حمام) و برای کدخدای و روحانی (معلم سنتی) محل پیشکش می‌بردند؛ و آن‌ها با حجم زیادی از پلو روبرو بودند و ناچار بودند آن‌ها را خشک کرده و در آینده استفاده کنند.
شاید گذر زمان را با دیدن این سفره و صدای تحویل سال ببینیم و بشنویم. انشالله که امسال سالی سرشار از سلامتی و امید برای شما باشد.
نوروز چیست؟ و کی آغاز می شود؟